My eerste langbroek

Vroeërjare het ons seuns maar almal ‘n ou kortbroekie gedra en het net van ‘n langbroek gedroom, want dit was eintlik net vir groot seuns beskore. Wintertyd het ons soggens om die vuur geboer en ons ou beentjies was later rooibont van die hitte, maar as jy gestuur was, moes jy maar die koue met jou maer kieriebeentjies en velskoene sonder sokkies trotseer.

Toe die smous voor die winter ‘n keer by ons gekom het, het Ma ‘n rol kakiemateriaal gekoop om tydens die drieweke vakansie vir my ‘n langbroek te maak. Ons kinders moes maar met die boerdery help en my werk was om soggens te help koeie melk en dan moes ek hulle veld toe jaag, sodat hulle nie naby die kalwers kon wei nie. Deur die dag moes ek die kalwers dophou en die boklammers oppas, sodat hulle nie ook in die rigting loop waar die bokke gewei het nie of by Ma se buite-oond kom nie. Ma het nie ‘n maatband of ‘n maatbroek gehad nie en het maar die rol kakiemateriaal op die kombuistafel oopgegooi en vir my bo-op die materiaal laat lê. Sy het haar hand wyd oopgemaak en my mate geneem soos ‘n mens ‘n span boertwak afmeet. Daarna het sy versigtig begin knip. Toe ek van die tafel afklim, het Ma die broek se materiaal met spelde aanmekaar vasgesteeek. Bedags as ek uit die veld uit kom, moes ek aanpas en my opgewondenheid het ál groter geword soos die broek sy voltooiing genader het. Ek het so gehoop Ma sit twéé sakke in, maar toe ek haar daarna vra, was haar sagte antwoord: “My kind, ek is bang jy loop hand-in-die-broeksak en dis tog alte lelik”. Ek moes dit maar gedweë aanvaar, solank ek net die langbroek kon kry. Alle kinders in my standerddrieklas het al ‘n langbroek gehad, behalwe ek.

Eindelik het die skool weer na die vakansie begin en die Maandagoggend het Ma ons vroeg geroep. Ek het groos my nuwe broek aangetrek en my velskoentjies vasgemaak. Toe ek regop staan, toe voel ek sommer groter as die vorige dag. Ek het my hand in my regtersak gesteek en gedink aan Ma se vermaning, maar my hand het so lekker warm gevoel, dat ek gewens het die ander hand het ook ‘n sak gehad. Ons moes eers die koeie gaan melk en is met die emmers en lantern kraal toe. Ons het altyd onder mekaar gewedywer wie sy koei die gouste kon klaar melk. Ons het die kalwers geleer om eers die koeie sak te suip en het hulle dan met ‘n vierkantige paaltjie op die kop getik. Dan het hulle ewe rustig by die koei se kop gestaan totdat ons klaar gemelk het.

Die koei wat ek gemelk het, se naam was Oppermeis. Sy was ‘n groot, geel koei wat, soos ons gesê het, los van melk was. Sy was ook ‘n kriewelgat van ‘n koei wat net nie wou stilstaan nie. Soms het sy jou met haar nat stert deur jou gesig geslaan. Ons het ‘n paar spanrieme gehad waarmee ons die koeie se agterbene gespan het sodat hulle nie in die melk kon trap nie. As dit moontlik was, het jy die koei se stert ook saam met haar agterbene vasgemaak, maar daarvan het sy niks gehou nie. Sy het altyd met mag en mening probeer om haar stert uit te wikkel.

Nadat ek haar klaar gespan en laat saksuip het, het ek op die Noorkapper-rugwerwel, wat ons as ‘n bankie gebruik het, ingeskuif en begin melk. Ek het met my linkerbeen by haar agterpote verby geskuif en toe so vinnig as moontlik begin melk, terwyl sy rustig gestaan en herkou het. In die flou lanternlig het ek na my ander helpers geloer om te sien hoe ver hulle al was en die volgende oomblik het ek net ‘n dowwe plofgeluid gehoor en gevoel hoe die pap beesmis op my linkerpyp val sodat dit teen die emmer spat! Die skrik en teleurstelling het plek gemaak vir ‘n ongekende woede jeens Oppermeis. Ek het vervaard opgespring, inderhaas die paaltjie gegryp en met al die krag in my vir Oppermeis tussen haar horings geslaan, sodat sy met ‘n hyggeluid op haar pote inmekaargesak het.

Ek het my lam geskrik, want ek het mos nou vir Oppermeis doodgeslaan! Skielik was die nuwe langbroek vergete en ek het gevrees dat, as Oppermeis dood was, Pa my soos ‘n gifding met die spanriem sou vrekslaan. Ek het die emmer neergesit, afgesak en haar aan haar stert gebyt, soos ou Petrus altyd gemaak het as daar ‘n maer bees bly lê en ons haar wou optel. Sy het doodstil bly lê. Later het ek benoud geroep: “Kêrels, kom help my! Oppermeis is dood!” Na so ‘n paar minute het sy saggies gekreun, haar kop heen-en-weer geskud, so ‘n paar proese gegee, waggel-waggel opgestaan en op haar pote gewieg. Al haar melk was weg, maar toe Oppermeis weer op haar voete staan, was ek so bly en verlig, dat ek net saggies: “Dankie, Here’tjie!” geprewel het.

Terwyl ek met die halwe emmer melk huis toe gestap het, het trane van teleurstelling oor my wange geloop. Ek moes maar weer die koue wintersoggend met my ou kortbroekie agter op die blou Ford-bakkie in die koue sit en bibber na Wallekraal se skool toe. Ek het so uitgesien om my nuwe langbroek aan almal te gaan wys, veral vir Lettie, vir wie ek toe al ge-“eye” het.